مقایسه پنج جمعیت ارژن amygdalus elaeagnifolia از پنج منطقه در استان های کرمان و فارس با توجه به صفات مورفولوژیکی، شرایط اکولوژیکی و شباهت ژنتیکی آن ها.

مطالعه جمعیت های یک گونه هم از جنبه نحوه گونه زایی و هم از نظر تاکسونومی مورد توجه محققین می باشد. اگر چه این مطالعات پیشتر جنبه مورفولوژیک داشته است و در حال حاضر بیشتر بر اساس تفاوت های ژنتیکی بین جمعیت ها استوار است. در این مطالعه پنج جمعیت گیاه ارژن amygdalus elaeagnifolia از مناطق بیدک، رابر، ساردوئیه و غار ایوب در استان کرمان و دشت ارژن در استان فارس مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. در این مطالعه میانگین طول و عرض برگ، طول دمبرگ، طول و عرض میوه، وزن میوه، طول و عرض دانه، وزن دانه و طول میان گره اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان داد که بین صفات مورفولوژیک برگ و ارتفاع از سطح دریا همبستگی مثبت وجود دارد ولی بین صفات میوه و دانه و این عوامل همبستگی مشاهده نشد. از طرفی بین صفات میوه و دانه با عرض جغرافیایی همبستگی مثبت مشاهده شد. مقایسه ژنتیکی بین جمعیت ها نیز بر اساس روش rapd-pcr با استفاده تعداد 10 آغازگر انجام شد. از هر جمعیت تعداد 15 فرد گیاهی به طور تصادفی انتخاب و از تعداد 10 آغازگر انتخابی در مجموع 8 آغازگر که بیشترین و واضح ترین نوارهای چند شکل تکرار پذیر را تولید کردند، برگزیده و شباهت ژنتیکی میان جمعیت های مورد مطالعه با ضریب sm (simple matching) و به وسیله نرم افزار ntsys ver2.1 محاسبه و دندروگرام upgma این جمعیت-ها بر اساس شباهت ژنتیکی آن ها رسم و ارزیابی شد. تعداد 8 آغازگر در مجموع تولید 118 نوار چند شکل کردند. بیشترین شباهت ژنتیکی بین جمعیت های بیدک و رابر با ضریب تشابه 6695/0 و کمترین شباهت ژنتیکی بین جمعیت های بیدک و غار ایوب با ضریب تشابه 4322/0 مشاهده شد. دندروگرام رسم شده بر اساس روش rapd-pcr نشان داد جمعیت های بیدک و رابر در یک خوشه، غار ایوب و دشت ارژن در خوشه دیگر قرار دارند، در حالی که جمعیت ساردوئیه با کمترین شباهت به جمعیت های بیدک، غار ایوب و دشت ارژن دورتر از این جمعیت ها قرار گرفت. می توان شباهت ژنتیکی بین جمعیت های بیدک و رابر را به قرار گرفتن این دو جمعیت در ارتفاع یکسان از سطح دریا و قرارگیری در فاصله جغرافیایی نزدیک، نسبت به سایر جمعیت ها را به این علت دانست. همچنین شباهت بین جمعیت های دشت ارژن و غار ایوب را نیز به احتمال زیاد به تبادل ژنی بین آن ها و نوع شیوه تولید مثلی این گونه گیاهی (دگرگشنی) ربط داد. دلیل فاصله گرفتن ساردوئیه از جمعیت های بیدک، غار ایوب و دشت ارژن را شاید بتوان عدم به دلیل تداخل عوامل موثر در تبادل ژنی بین این جمعیت ها و برخی شرایط اکولوژی آن ها بیان نمود.